0
Mô hình Thụy Điển
Thụy Điển nổi bật trong Liên minh châu Âu (EU) với vai trò tiên phong trong việc áp dụng các quy định về phúc lợi động vật và là một trong những quốc gia đầu tiên bắt buộc sử dụng chất độn chuồng hoặc vật liệu cho heo thao tác, đồng thời cấm cắt đuôi định kỳ (năm 1988, tất cả các can thiệp phẫu thuật không có lý do chính đáng về mặt thú y, bao gồm cắt đuôi, đều bị cấm). Ngoài ra, trong một số trường hợp, các quy định của họ còn nghiêm ngặt hơn so với tiêu chuẩn của EU, chẳng hạn như yêu cầu tối thiểu về diện tích trên mỗi con (heo được nuôi trong ô chuồng rộng 0,8–0,9 m²/con từ khi đạt khoảng 30 kg trọng lượng sống) và lệnh cấm sử dụng toàn bộ sàn khe. Những quy định này đã dẫn đến một hệ thống quản lý và cơ sở hạ tầng nghiêm ngặt hơn, nhưng đồng thời cũng thúc đẩy đổi mới nhằm nâng cao hiệu quả.
Đổi mới trong quản lý chất thải: lựa chọn hệ thống sàn chuồng di động
Trong chuyến thăm một trang trại nuôi heo thịt tại Hạt Västmanland, sản xuất 8000 con heo mỗi năm, chúng tôi đã tìm hiểu về một trong những ứng dụng đầu tiên của hệ thống sàn chuồng di động trong chăn nuôi heo. Công nghệ này, vốn đã được sử dụng rộng rãi tại hơn 100 trang trại bò thương mại ở châu Âu, Canada và Trung Quốc, hướng tới mục tiêu cải thiện vệ sinh chuồng nuôi, giảm phát thải và tối ưu hóa chi phí vận hành.
Từ tháng 1 năm 2024, trang trại này đã trở thành dự án thí điểm. Chuồng nuôi được cải tạo gồm 12 phòng đẻ, 12 ô heo cai sữa và 12 ô heo thịt, 10 con/ô (1,16 m²/con). Việc cải tạo này nhận được sự hỗ trợ từ Cơ quan Nông nghiệp Thụy Điển và Cơ quan Năng lượng Thụy Điển, thể hiện cam kết của quốc gia này đối với phát triển bền vững.
Cách hệ thống hoạt động
Hệ thống sàn chuồng di động là một hệ thống tự động, gồm một băng tải siêu bền di chuyển phân lỏng (mỗi lần di chuyển khoảng 6 cm) bằng cơ chế kéo khí nén. Phân lỏng sau đó được chuyển xuống các kênh thu gom phía dưới, từ đó đưa ra ngoài chuồng, giúp giảm ứ đọng phân và hạn chế phát thải khí.
Sàn chuồng luôn được giữ sạch sẽ, và bằng cách cào dọn phân lỏng vài giờ sau khi được thải ra, hệ thống giúp ngăn chặn mức phát thải amoniac cao nhất, vốn xảy ra trong khoảng 4 đến 6 giờ sau khi thải.
Hệ thống được điều khiển bằng PLC (Bộ điều khiển logic lập trình) cho phép quản lý việc di chuyển sàn chuồng, phân phối rơm và tự động làm sạch hầm chứa, đồng thời lập trình được nhiều phiên làm sạch khác nhau. Ngoài ra, một thiết bị an toàn đặt ở cuối mỗi ô chuồng sẽ dừng chuyển động của sàn nếu có con heo bị mắc kẹt tại cửa thoát phân lỏng.
Một tính năng quan trọng khác là hệ thống cung cấp tự động vật liệu lót chuồng (rơm băm nhỏ hoặc mùn bào) thông qua thiết bị phân phối di động được đồng bộ với quá trình vệ sinh sàn. Hệ thống này khuyến khích hành vi bới tìm thức ăn tự nhiên, giúp giảm tình trạng buồn chán và hành vi hung hăng.
Kết quả ban đầu và xác nhận khoa học
Hệ thống đang được các viện nghiên cứu như Viện Nghiên cứu Thụy Điển (RISE) và Cơ quan Thú y Thụy Điển (SVA) đánh giá, nhằm phân tích hiệu quả trong việc giảm phát thải và tác động đến phúc lợi động vật.
Cho đến nay, chưa phát hiện mối tương quan tiêu cực nào giữa chuyển động của sàn và hành vi của heo. Ngoài ra, hơn 17.000 bức ảnh đã được chụp để đánh giá chấn thương chi, kết luận rằng hệ thống này an toàn.
Các cảm biến amoniac và thông gió giúp tối ưu hóa chu trình vệ sinh, đạt mức giảm phát thải tới 85%. Trong khi các hệ thống truyền thống có nồng độ amoniac dao động từ 7 đến 14 ppm, sàn di động giúp giảm xuống chỉ còn 1–4 ppm.
Quản lý phân lỏng và ủ phân compost
Trang trại được kết nối với một nhà máy khí sinh học tập trung và cũng đang thử nghiệm mô hình ủ phân ngay tại chỗ, sử dụng một thùng quay nhỏ để xử lý phân lỏng. Ý tưởng của thùng ủ compost là tận dụng quá trình tự sinh nhiệt tự nhiên của phân và đẩy nhanh tốc độ phân hủy. Lượng khí thải phát sinh trong quá trình này có thể được xử lý bằng thiết bị xử lý khí thải, khác với phương pháp ủ phân theo luống ngoài trời.
Quy trình này nhằm mục tiêu thu được phân bón chất lượng cao với hàm lượng amoniac thấp hơn.
Các yếu tố kinh tế và vận hành
Theo dữ liệu được cung cấp, chi phí triển khai ước tính khoảng 430 euro/khu (gần bằng một nửa chi phí xây trại mới tại Thụy Điển, khoảng 1.000 euro/khu heo thịt) vì hệ thống sàn di động chỉ cần bề mặt sàn phẳng để lắp đặt, giúp loại bỏ công việc cải tạo trong trường hợp nâng cấp trang trại. Chi phí bảo trì trung bình 10–15 euro/ô chuồng/năm cho các bộ phận thay thế. Mức tiêu thụ điện trung bình dưới 500 kWh/mỗi heo nái/năm.
Về thời gian hoàn vốn (tỷ suất hoàn vốn), trung bình khoản đầu tư vào hệ thống này được thu hồi sau 3 năm, tính cả chi phí vận hành, lợi ích về sức khỏe vật nuôi và tốc độ tăng trưởng cao hơn của heo.